Meteoroid Overture: The Prelude to Celestial Collisions, Amerikalı progresif metal grubu Dream Theater’ın bir şarkısıdır. 1999 albümleri Metropolis Pt. 2: Scenes from a Memory’de yayınlanmıştır. Şarkı, bir meteorun Dünya’ya çarpması ve bunun sonunda oluşan felaket hakkındadır.
Şarkı iki parçaya ayrılmıştır. İlk bölüm, “Meteoroid Overture”, giderek artan bir zirve noktasına ulaşan yavaş, atmosferik bir parçadır. İkinci bölüm, “The Prelude to Celestial Collisions”, meteoroidin tesirini ve ortaya çıkan kaosu tasvir eden daha süratli, daha agresif bir parçadır.
Şarkı, karmaşa müzik yapısı ve sentezleyiciler ile öteki elektronik enstrümanların kullanımıyla dikkat çekiyor. Ek olarak ölüm, felaket ve yine doğuş temalarını işleyen lirik içeriğiyle de dikkat çekiyor.
Meteoroid Uvertürü: Celestial Collisions’ın Önsözü, dinledikten uzun zaman sonrasında bile aklınızdan çıkmayacak kuvvetli ve romantik bir şarkı.
| Göksel çarpışma | Özellikler |
|---|---|
| meteor | Güneş’in yörüngesinde dönen minik bir kaya ya da metal parçası |
| Meteor yağmuru | Gökyüzünde aynı noktadan geliyormuş benzer biçimde gözüken oldukça sayıda meteor |
| Feza | Dünya atmosferinin ötesindeki bölge |
| Güneş sistemi | Güneş ve onun yörüngesinde dönen nesneler |
II. Meteor çarpması nelerdir?
Bir meteoroid çarpışması, uzaydan gelen minik bir kaya ya da metal parçası olan bir meteoroidin Dünya atmosferine ya da yüzeyine çarpmasıdır.
III. Meteoroid çarpışmalarının türleri
Üç ana tip meteor çarpması vardır:
- Atmosferde gerçekleştirilen etkisinde bırakır
- Dünya yüzeyinde gerçekleştirilen etkisinde bırakır
- Öteki gezegenlerde ya da uydularda gerçekleştirilen etkisinde bırakır
Atmosferdeki darbeler, meteoroid çarpışmalarının en yaygın türüdür. Bu darbeler, bir meteoroid Dünya atmosferine girdiğinde ve yandığında meydana gelir. Ortaya çıkan ateş topu, yerden bir meteor yağmuru olarak görülebilir.
Dünya yüzeyindeki etkisinde bırakır daha azca yaygındır, sadece tekrar de mühim hasara niçin olabilirler. Büyük bir meteoroidin çarpması bir krater oluşturabilir ve ortaya çıkan döküntü geniş bir alana yayılabilir.
Öteki gezegenler ya da uydular üstündeki etkisinde bırakır de daha azca yaygındır, sadece tekrar de gezegenin ya da uydunun yüzeyinde mühim bir etkiye haiz olabilirler. Büyük bir meteoroidin çarpması bir krater oluşturabilir ve ortaya çıkan döküntü geniş bir alana yayılabilir.
II. Meteor çarpması nelerdir?
Meteoroid çarpışması, uzaydan gelen minik bir kaya ya da metal parçası olan meteoroidin Dünya yüzeyine çarpmasıdır.
Meteoritler çoğu zaman küçüktür, boyutları bir kum tanesinden minik bir otomobile kadar değişmiş olur. Sadece birtakım meteoritler oldukça daha büyük olabilir ve Dünya’ya çarptıklarında mühim hasara yol açabilirler.
Bir meteoroid çarpışmasının en meşhur örneği, 1908’de Sibirya’da gerçekleştirilen Tunguska vakasıdır. Tunguska vakası, atmosferde patlayan bir meteoroid tarafınca meydana gelmiştir ve meteoroidin çapının ortalama metre olduğu tahmin edilmektedir. Tunguska vakası yaygın hasara yol açmıştır sadece can kaybı olmamıştır.
Daha kısa sürede, Çelyabinsk meteoru 2013 senesinde Rusya’da mühim hasara yol açtı. Çelyabinsk meteoru ortalama 20 metre çapındaydı ve yerden ortalama 20 kilometre yukarıdaki atmosferde patladı. Çelyabinsk meteoru 1.500’den fazla yaralanmaya niçin oldu, sadece ölüm olmadı.
Meteoroid çarpışmaları nispeten yaygın bir vakadır ve dünyanın her yerinde meydana gelir. Sadece, bir çok meteoroid çarpışması küçüktür ve herhangi bir hasara niçin olmaz.
V. Meteoroid çarpışmalarının tesirleri
Meteoroid çarpışmaları, meteoroidin ebatlarına ve hızına bağlı olarak Dünya üstünde muhtelif etkilere niçin olabilir.
Minik meteoroidler (çapı 1 metreden azca) çoğu zaman atmosferde yanarak bir meteor yağmuru yaratır. Bu meteorlar parlak bir fer parlaması ve bir ses patlaması üretebilir, sadece insan yaşamı ya da mülkü için mühim bir tehdit oluşturmazlar.
Daha büyük meteoroidler (çapı 1 metreden fazla olanlar) atmosferden geçerek Dünya yüzeyine çarpabilir. Bu etkisinde bırakır yangınlar, tsunamiler ve depremler de dahil olmak suretiyle yaygın hasara niçin olabilir. Büyük bir meteoroidin tesiri küresel bir iklim felaketine de niçin olabilir.
Büyük bir meteoroid çarpmasının en meşhur örneği, 66 milyon sene ilkin gerçekleştirilen ve dinozorların neslinin tükenmesine niçin olduğuna inanılan Chicxulub çarpmasıdır. Chicxulub çarpması, ortalama 10 kilometre çapında bir asteroit ya da kuyrukluyıldızdı. Çarpma, şu anda Meksika’daki Yucatan Yarımadası’nın altında gömülü olan bir krater oluşturdu. Çarpmanın, Hiroşima’ya atılan atom bombasının enerjisinin ortalama 10 milyar katı olan trilyonlarca ton TNT’ye eşdeğer enerji açığa çıkardığı düşünülüyor.
Chicxulub tesiri, Dünya’nın zamanı süresince gerçekleştirilen birçok meteoroid etkisinden bir tek bir tanesidir. Bu etkisinde bırakır gezegenimizin evrimini şekillendirmede mühim bir rol oynamıştır.
VI. Meteoroid çarpışmalarının sıklığı
Meteoroid çarpışmalarının sıklığının Dünya yüzeyindeki kilometrekare başına yılda ortalama bir olduğu tahmin edilmektedir. Bu, büyük bir şehirdeki bir ferdin yaklaşık olarak ömründe bir kere meteoroid çarpışması yaşayacağı demektir. Sadece, meteoroid çarpışmalarının reel sıklığı konuma bağlı olarak büyük seviyede değişmiş olur. Örnek olarak, kutup yerleri ekvator bölgelerinden daha çok meteoroid çarpışması yaşar ve dağlık alanlar düz alanlardan daha çok meteoroid çarpışması yaşar.
Meteoroid çarpışmalarının sıklığı da senenin zamanına bağlı olarak değişmiş olur. Meteoroid yağmurları, Dünya bir kuyruklu yıldızın yörüngesinden geçtiğinde meydana gelir ve bu yağmurlar oldukça sayıda meteoroid çarpışmasına niçin olabilir. En meşhur meteor yağmuru, her sene Ağustos ayında gerçekleşen Perseid meteor yağmurudur.
Meteoroid çarpışmalarının sıklığı, meteoroidin boyutundan da etkilenir. Daha büyük meteoroidlerin hasara yol açma olasılığı daha minik meteoroidlere gore daha yüksektir. Örnek olarak, ortalama 60 fit çapındaki Çelyabinsk meteoru, 2013 senesinde Rusya’nın Çelyabinsk kentinde patladığında yaygın hasara yol açmıştır.
Feza görevleri için planlama yaparken meteoroid çarpışmalarının sıklığı dikkate katılması ihtiyaç duyulan mühim bir faktördür. Astronotların meteoroid çarpışmalarından korunması icap eder ve feza araçlarının meteoroidlerin etkisine dayanacak halde tasarlanması icap eder.
VII. Tunguska vakası
Tunguska vakası, 30 Haziran 1908’de Rusya’nın Sibirya bölgesinde gerçekleştirilen büyük bir patlamaydı. Patlamanın bir meteoroid ya da kuyrukluyıldız parçasının çarpması kararı meydana geldiğine inanılıyor. Patlama o denli güçlüydü ki ortalama 800 kilometrekarelik (310 mil kare) bir ormanlık alanı dümdüz etti. Patlamanın, Hiroşima’ya atılan atom bombasının gücünün ortalama 1.000 katı olan 10 ila 15 megaton TNT enerjisi açığa çıkardığı tahmin ediliyor.
Tunguska vakası tarihin en malum meteoroid çarpışmalarından biridir. Sadece, vakayla alakalı hala birçok gizem bulunmaktadır. Bilim adamları patlamaya neyin sebep bulunduğunu ya da meteoroidin ya da kuyrukluyıldız parçasının nereden geldiğini tam olarak bilmiyorlar.
Tunguska vakası oldukça fazla vurgunculuk ve münakaşanın mevzusu olmuştur. Birtakım insanoğlu patlamanın bir UFO tarafınca meydana geldiğine ya da dünyanın sonunun bir işareti olduğuna inanmaktadır. Sadece bir çok bilim insanı patlamanın naturel bir vaka tarafınca meydana geldiğine inanmaktadır.
Çelyabinsk meteoru
Çelyabinsk meteoru, 15 Şubat 2013’te Rusya’nın Çelyabinsk Oblastı üstünde patlayan bir Dünya’ya yakın nesneydi (NEO). Meteoroidin ortalama 20 metre (66 fit) çapında olduğu ve ortalama 10.000 ton ağırlığında olduğu tahmin ediliyordu. Dünya atmosferine saniyede ortalama 18 kilometre (saatte 40.000 mil) hızla girdi ve yerden ortalama 30 kilometre (19 mil) yükseklikte patladı. Patlama, Çelyabinsk ve çevresindeki bölgelerdeki pencereleri parçalayan ve binalara zarar veren bir şok dalgası üretti. Meteoroid, bir asırdan uzun zamandır Dünya’ya çarpan en büyük nesneydi.
Dinozorlar, Dünya’ya 150 milyon yıldan fazla bir müddet hâkim olan bir sürüngen grubuydu. Onlar, yaşamış en büyük kara hayvanlarıydı ve oldukça muhtelif biçim ve boyutlardaydılar. Dinozorlar nihayetinde ortalama 66 milyon sene ilkin büyük bir asteroit çarpmasıyla yok oldular.
Dinozorları öldüren asteroit çarpmasının ortalama 6 mil (10 kilometre) genişliğindeki bir kuyruklu star ya da asteroit tarafınca meydana getirilmiş olduğu düşünülüyor. Çarpma, çok önemli oranda enerji açığa çıkararak dev gibi bir ateş topu ve Dünya yüzeyini harap edecek bir şok dalgası yaratmış olurdu. Çarpma ek olarak, aylarca hatta senelerce güneşi engelleyecek dev gibi bir toz ve moloz bulutu fırlatmış olurdu. Bu, küresel bir kışa niçin olurdu ve bu da yemek için güneşe bağımlı olan birçok nebat ve hayvanı öldürürdü.
Dinozorlar asteroit çarpmasının tek kurbanları değildi. Birçok başka hayvan ve nebat de öldü ve Dünya’daki hayatın toparlanması milyonlarca sene sürdü. Dinozorları öldüren asteroit çarpmasının Dünya tarihli en yıkıcı olaylardan biri olduğu düşünülüyor.
S: Meteor çarpması nelerdir?
A: Bir meteoroid çarpışması, bir meteoroidin ya da feza çöpünün Dünya yüzeyine çarpmasıdır.
S: Meteor çarpışmalarının değişik türleri nedir?
A: Üç ana tip meteor çarpması vardır:
- Çarpma kraterleri
- Meteor yağmurları
- Dinozorlar
S: Meteor çarpışmalarının tesirleri nedir?
A: Meteoroid çarpışmalarının muhtelif tesirleri olabilir, bunlar içinde şunlar yer alır:
- Çarpma kraterleri oluşturma
- Meteor yağmurlarının tetiklenmesi
- Dinozorların yok edilmesi
0 Yorum